Είναι το πτυχίο το απόλυτο «εισιτήριο» για επαγγελματική επιτυχία; «Certainly not!»
Άλλη μια χρονιά οι πανελλήνιες εξετάσεις έλαβαν τέλος, οι βάσεις βγήκαν και η «ώρα της κρίσης» κοντοζυγώνει: χιλιάδες νέες και νέοι θα κληθούν να αποφασίσουν. «Ποια σχολή να δηλώσω; Θα καταφέρω να μπω στην πρώτη μου επιλογή; Και αν το Τμήμα που θα επιλέξω δεν είναι τελικά της αρεσκείας μου; Και αν δεν πετύχω επαγγελματικά;»
Συνήθεις ερωτήσεις που κυκλοφορούν στα πηγαδάκια των υποψηφίων φοιτητών, των γονέων τους, των εκπαιδευτικών, των συμβούλων επαγγελματικού προσανατολισμού. Η αγωνία χτυπάει κόκκινο για όλους, για διαφορετικούς λόγους και ενίοτε τα νεύρα γίνονται κρόσσια για όλους τους λόγους! Η ερώτηση είναι: «ΥΠΑΡΧΕΙ ΛΟΓΟΣ»; Η απάντηση είναι: «ΜΑΛΛΟΝ ΟΧΙ»!
Αναμφισβήτητα, αν κάτι καλό φαίνεται να παγιώνεται με την έλευση του 21ου αι., είναι η κατάρρευση παλαιών προτύπων, στερεοτύπων και προκαταλήψεων. Κατά τη γνώμη μας καλώς καταρρέει. Σχέσεις, δομές, θεσμοί εξελίσσονται. Με αυτήν την εξέλιξη ένας άνεμος ανανέωσης πνέει! Σε επίπεδο επαγγελμάτων, επιλογών και κυρίως κουλτούρας!
Συμβουλές του τύπου: «Πάρε παιδί μου ένα χαρτί για να μπεις στο δημόσιο» ή «γίνε ελεύθερος επαγγελματίας – συγκεκριμένων κατευθύνσεων – για να βγάλεις χρήματα», πια δεν ισχύουν! Στη θέση όλων αυτών των παρωχημένων συμβουλών, ένα παραγωγικό «brainstorming» όλων των άτυπων και επίσημων σχετικών φορέων, με κύριο θέμα «οι κατάλληλες σπουδές για κάθε νέα και νέο», φαίνεται σαφώς να είναι πολύ πιο χρήσιμο.
Τι σημαίνει όμως κατάλληλες σπουδές για κάθε νέα και νέο; Η καταλλήλοτητα των σπουδών ορίζεται ολοένα και περισσότερο με βάση το προφίλ, τις ικανότητες και σίγουρα τη γνώση του κάθε υποψηφίου. Σε μια υπερ-κορεσμένη – κουρασμένη αγορά εργασίας, η παραγωγικότητα θα προσδιορίζεται με βάση την καινοτομία, την ευελιξία, τις νέες ιδέες, τη δημιουργικότητα…Όχι γενικά…Ειδικά….Ειδικά σημαίνει με βάση το προφίλ του κάθε νέου…
Πράγματι όπως μας είπαν ο Σύμβουλος Επαγγελματικού Προσανατολισμού κ. Σπύρος Μιχαλούλης και η κα Σεσίλια Τσούμα, Σύμβουλος Σπουδών, τα ενδιαφέροντα και οι ιδιαίτερες ικανότητες του κάθε υποψήφιου σε συσχετισμό με την καλή γνώση για τις εκάστοτε ανάγκες της αγοράς εργασίας είναι οι δύο βασικοί παράγοντες για την επιλογή του κατάλληλου τομέα σπουδών.
«Πρόκειται δηλαδή πια για μια παράλληλη συν-εξέλιξη των αναγκών της αγοράς εργασίας και των τυπικών και ουσιαστικών προσόντων των νέων και των σπουδαστών;»
«Σαφώς. Αυτή η συν-εξέλιξη προϋποθέτει συνεχή αναπροσαρμογή στόχων, γνώσεων, δεξιοτήτων και φυσικά συνεχή εσωτερική αναζήτηση.»
Δύσκολο; Ναι! Ακατόρθωτο; Όχι!
– «Πιστεύετε ότι η δια βίου μάθηση παίζει σημαντικό ρόλο στην απαραίτητη πια απόκτηση πλήθους δεξιοτήτων και γνώσεων;»
– «Θα έλεγα κρίσιμο ρόλο. Η λογική που ίσχυε κατά βάση μέχρι τις αρχές του 21ου αιώνα -παίρνω πτυχίο και μεταπτυχιακό- και αρκούν για να είμαι ανταγωνιστικός δια βίου στον εργασιακό χώρο δεν ανταποκρίνεται σε καμία περίπτωση στις απαιτήσεις της αγοράς εργασίας όπως αυτές εξελίσσονται στον 21ο αιώνα. Οι αλλαγές στους επαγγελματικούς τομείς και στην αγορά εργασίας – όπως και σε όλους τους τομείς- είναι ταχύτατες, και απαιτείται συνεχής επαναπροσδιορισμός στόχων και επικαιροποίηση των γνώσεων και των δεξιοτήτων. Κατά συνέπεια η δια βίου μάθηση είναι σημαντικός πυλώνας για τη διατήρηση της ανταγωνιστικότητας».
– «Υπάρχουν επαγγέλματα που κατά τη γνώμη σας θα προκρίνονται ως πιο απαραίτητα στην αγορά εργασίας στο μέλλον;»
– «Νομίζω ότι εφεξής δεν θα μπορούμε να μιλάμε για επαγγέλματα που προκρίνονται έναντι άλλων – όπως συνέβαινε μέχρι πρότινος- αλλά για εναλλακτικές καριέρες. Δηλαδή για επαγγελματικούς τομείς στους οποίους μπορούν να αναδυθούν ένα πλήθος νέων και εναλλακτικών επαγγελμάτων. Παραδείγματα τέτοιων τομέων που μπορούμε να αναφέρουμε είναι η διαχείριση big data και η τεχνητή νοημοσύνη. Όμως και τομείς που παραδοσιακά στην Ελλάδα ήταν και θα είναι η βαριά βιομηχανία της χώρας, όπως ο τουρισμός και η ναυτιλία, θα επαναπροσδιοριστούν εκ των συνθηκών. Θα συνεχίσουν δηλαδή να πρωτοστατούν αλλά με νέους όρους. Η εκτίμησή μου είναι ότι αυτές τις μεταβολές θα τις βιώσουμε σταδιακά σε βάθος 10-15 ετών.»
-«Ποια είναι λοιπόν η συμβουλή σας για τις νέες και τους νέους που θα κληθούν σύντομα να επιλέξουν τις κατάλληλες γι’ αυτούς σπουδές;»
– «Είναι δεδομένο ότι η αγορά εργασίας μετασχηματίζεται και οι ανάγκες της συνεχώς αναπροσαρμόζονται. Δεν μπορούμε πλέον να προσδιορίζουμε τις ανάγκες της αγοράς εργασίας του 2025 με τους όρους της αγοράς εργασίας του 1995. Αυτό σημαίνει ότι οι γονείς πρέπει να αφήσουν περισσότερο χώρο στα παιδιά τους να ανακαλύψουν τα ταλέντα τους, τα ενδιαφέροντά τους και τα δυνατά τους σημεία, ώστε να επενδύσουν σε αυτά. Ούτως ή άλλως τα χαρακτηριστικά των νέων επαγγελμάτων που θα προκύψουν δεν θα είναι οικεία στους γονείς – καθότι μιλάμε για μια άλλη εποχή- οπότε στις περισσότερες περιπτώσεις και οι ίδιοι οι γονείς δεν θα είναι σε θέση να κατευθύνουν επαρκώς τα παιδιά τους. Ας επενδύσουν λοιπόν στα ταλέντα των παιδιών τους.»
Βασικά συμπεράσματα:
- Σπουδές και πτυχίο ναι, αλλά με απόδοση λιγότερης φόρτισης σε αυτά. Η μη εισαγωγή σε κάποιο τμήμα (που τις περισσότερες φορές είναι και τυχαία επιλογή) δεν σημαίνει επαγγελματική αποτυχία. Ισχύει και το αντίστροφο: Απόκτηση πτυχίου δεν σημαίνει απαραίτητα επαγγελματική επιτυχία!
- Απομάκρυνση γονέων, φορέων και θεσμών από απαρχαιωμένες αντιλήψεις που μόνο σε δυστοπία και αντιπαραγωγικότητα οδηγούν την κοινωνία και σε ενδεχόμενη κατάθλιψη πολλούς νέους.
- Περισσότερο «self esteem»: Προϋποθέτει γνώση του εαυτού, «active» και όχι «passive» συμπεριφορές των νέων, απέναντι σε όλα και σε όλους. Δεν είναι αγένεια. Είναι αυτοεκτίμηση.
Ο κ. Σπύρος Μιχαλούλης κατάγεται από τη Λάρισα, είναι Σύμβουλος Επαγγελματικού Προσανατολισμού και συνιδρυτής της εταιρείας Orientum, με έδρα την Αθήνα. Δραστηριοποιείται επαγγελματικά στην Αθήνα.
Η κα Σεσίλια Τσιούμα κατάγεται από τη Λάρισα, είναι Σύμβουλος Σπουδών και δραστηριοποιείται επαγγελματικά στη Λάρισα.
Ρεπορτάζ: Κατερίνα Δημηνίκου
