Τον τελευταίο καιρό το ολοένα και αυξανόμενο κύμα βίας μεταξύ των ανηλίκων δημιουργεί προβληματισμό σε ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας. Τί οδηγεί τα παιδιά σε μια τόσο σκληρή συμπεριφορά και πώς μπορούν να την προλάβουν γονείς και εκπαιδευτικοί;
Το onlarissa.gr μίλησε με την κ. Ειρήνη Κολλάτου, φιλόλογο και συντονίστρια της Λέσχης ανάγνωσης Εφήβων που λειτουργεί εδώ και τρία χρόνια στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη της Λάρισας, σχετικά με την εικόνα που έχει για τη βία μεταξύ παιδιών εφηβικής κυρίως ηλικίας, αλλά το πώς θα μπορούσε αυτή να προληφθεί με τη συμβολή της τέχνης και του πολιτισμού.
Της Ζωής Μπουρουτζή
«Είναι γεγονός», αναφέρει η κ. Κολλάτου, «ότι τα περιστατικά εκδήλωσης βίας λεκτικής ή σωματικής μεταξύ ανηλίκων έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, καθώς επίσης και η δημιουργία ενεργών συμμοριών ακόμα και στο διαδίκτυο. Τελευταία ακούμε όλο και πιο συχνά και στην πόλη μας για τέτοιου είδους περιστατικά, πράγμα που μας λυπεί ιδιαίτερα και μας προβληματίζει».
Πού οφείλονται λοιπόν αυτά; «Ας ξεκινήσουμε από το γεγονός ότι η κοινωνία μας δεν είναι προετοιμασμένη για μια τόσο μεγάλη δομική αλλαγή που αφορά στη μαζική χρήση της τεχνολογίας», εξηγεί. «Κατά τη γνώμη μου η ανεξέλεγκτη και άκριτη χρήση του διαδικτύου από τα παιδιά και τους εφήβους οδηγεί στη μίμηση αρνητικών προτύπων και συμπεριφορών. Παραδείγματος χάρη, η προβολή βίντεο με σκηνές βίας ή κάποια είδη μουσικής, τα οποία δυστυχώς είναι και πολύ δημοφιλή μεταξύ των εφήβων, που περιέχουν βωμολοχία, ρατσιστικούς και σεξιστικούς στίχους και δεν κάνουν τίποτα άλλο από το να κοινωνικοποιούν ουσιαστικά την επιθετικότητα και τη βία. Παιδιά μικρότερων ηλικιών μπορεί να μην αντιλαμβάνονται τι λένε, να μην συνειδητοποιούν το περιεχόμενο αυτών των τραγουδιών».
«Από την άλλη ο ρόλος της οικογένειας είναι πολύ σημαντικός. Γνωρίζουμε ότι η οικογένεια έχει πρωταρχική σημασία για την ανατροφή των παιδιών με αξίες, όπως η δημοκρατία, ο σεβασμός στον συνάνθρωπο, η αποδοχή του διαφορετικού, η κοινωνική ευαισθησία και η ενσυναίσθηση, η αλληλεγγύη. Όταν όμως οι γονείς αδυνατούν να εμφυσήσουν όλες αυτές τις αξίες στα παιδιά τους για τον έναν ή τον άλλο λόγο, εκείνα προφανώς είναι πιο επιρρεπή στη μίμηση αρνητικών προτύπων και την υιοθέτηση αρνητικών συμπεριφορών».
Ταυτόχρονα τα παιδιά επηρεάστηκαν πολύ άσχημα και από την καραντίνα. «Ουσιαστικά ο εγκλεισμός στο σπίτι και η περιορισμένη έως μηδαμινή κοινωνικοποίηση και συναναστροφή με συνομιλήκους τους, επέδρασε πολύ αρνητικά στην ψυχολογική τους κατάσταση, όπως και ο φόβος για το τί είναι η πανδημία, πού οδηγείται η ανθρωπότητα». Με άλλα λόγια, η ανασφάλεια που περιέβαλε την όλη κατάσταση, μετουσιώθηκε σε κάτι άλλο…
Αναρωτιέμαι στη συνέχεια για τα πρότυπα των παιδιών που φοιτούν τώρα στο γυμνάσιο και το λύκειο. «Ποικίλουν και μεταβάλλονται διαρκώς », αναφέρει η κ. Κολλάτου, «δεν μπορώ να μιλήσω μετά βεβαιότητος σε αυτό. Μπορώ όμως να απαντήσω στο τί μπορούμε εμείς προσωπικά ως εκπαιδευτικοί να κάνουμε, ποια πρότυπα μπορούμε να προτείνουμε ως θετικά. Εμείς στη Δημόσια Βιβλιοθήκη της Λάρισας υψώνουμε ένα ανάχωμα σε αυτό το φαινόμενο της βίας, των κακών προτύπων, της επιθετικότητας των ανηλίκων μέσω των βιβλίων. Τα βιβλία ουσιαστικά είναι η μόνη μας εργαλειοθήκη απέναντι σε τέτοια φαινόμενα. Να σας πω ότι για τα παιδιά του Δημοτικού διοργανώνονται εκπαιδευτικά προγράμματα με θέμα τη φιλία, τη διαφορετικότητα, το bullying και για τους εφήβους λειτουργεί για τρίτη χρονιά η Λέσχη Ανάγνωσης Εφήβων. Βοηθούμε κατά τη γνώμη μας στους εφήβους να επιλέξουν έναν πιο θετικό και δημιουργικό τρόπο ζωής».
Πώς λειτουργεί λοιπόν μια λέσχη ανάγνωσης; «Πρώτα από όλα ο συντονιστής ή η συντονίστρια προτείνει ένα βιβλίο, το οποίο διαβάζουν τα μέλη της ομάδας στη διάρκεια ενός χρονικού διαστήματος, συνήθως ενός μήνα. Στην επόμενη συνάντηση τα μέλη συζητούν για το βιβλίο αυτό. Η συζήτηση μπορεί να αφορά στο κείμενο, τα πρόσωπα, τους χαρακτήρες του έργου, πώς σκέφτονται, πώς δρουν, γιατί δρουν με αυτό τον τρόπο κι όχι με τον άλλο, την πλοκή, της αφηγηματικές τεχνικές. Η συζήτηση μπορεί να αφορά στα βαθύτερα νοήματα και τις ιδέες, καθώς και τη σχέση του κειμένου με την πραγματικότητα και τα συναισθήματα που μας γεννά η ανάγνωση του κειμένου. Εδώ ακούγονται διαφορετικές απόψεις, προβάλλονται τα σημεία του κειμένου που μας προβληματίζουν, ιδέες για ένα διαφορετικό τέλος».
«Τον πρώτο χρόνο λειτουργίας της λέσχης διαβάσαμε και αναλύσαμε έργα Ελλήνων ποιητών, όπως του Κωστή Παλαμά, του Γιώργου Σεφέρη, του Άγγελου Σικελιανού. Τον δεύτερο χρόνο επιλέξαμε έργα που οι ήρωες τους βίωναν μια δύσκολη κατάσταση, όπως την προσφυγιά, την πείνα, τον ανθρώπινο πόνο, τον ρατσισμό, παραδείγματος χάρη διαβάσαμε το Αγόρι στο θεωρείο της Αγγελικής Δαρλάση, το Ένα παιδί μετράει τα άστρα του Μενέλαου Λουντέμη, τον Μικρό Πρίγκιπα του Αντουάν ντε Σαιντ Εξυπερύ , το Ημερολόγιο της Άννας Φρανκ και άλλα. Φέτος επιλέξαμε βιβλία-σταθμούς στην ελληνική και ξένη λογοτεχνία, όπως ο Γλάρος Ιωνάθαν Λίβινγκστον του Ρίτσαρντ Μπαχ, ο Γέρος και η Θάλασσα του Έρνεστ Χέμινγουεϊ, το Κάλεσμα της Άγριας Φύσης του Τζακ Λόντον και άλλα».
«Όλη αυτή η συζήτηση οξύνει την κριτική ικανότητα των παιδιών κι αυτή η κριτική ικανότητα είναι που ουσιαστικά θωρακίζει τον έφηβο απέναντι σε κάθε συμπεριφορά που προσβάλει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Αυτή είναι η πρότασή μας απέναντι σε όλο αυτό το ρεύμα της αλλοτρίωσης των νέων ανθρώπων. Έχουμε επίσης πολλές άλλες δραστηριότητες, έχουμε την εμπλοκή πολλών μορφών τέχνης, όπως το θέατρο, η ζωγραφική, η δημιουργική γραφή. Η τέχνη από μόνη της, ανεξάρτητα από τη Λέσχη είναι μια πολύ καλή διέξοδος, αλλά επίσης και ο αθλητισμός, οι καλές παρέες, η κοινωνικοποίηση».
Πόσο εύκολο λοιπόν είναι να φέρεις ένα παιδί στον κόσμο την ανάγνωσης, ιδιαίτερα όταν αυτό παρουσιάζει μια συγκεκριμένη παραβατική συμπεριφορά; «Γενικά είναι δύσκολο να φέρεις όλους τους εφήβους σε μια τέτοια ομάδα και αυτό είναι το στοίχημα που έχουμε βάλει με τον εαυτό μας, δεν είναι ακατόρθωτο όμως. Τα παιδιά συνήθως έρχονται λίγο αγχωμένα, γιατί πολλές φορές συνδέουν το διάβασμα με το μάθημα της λογοτεχνίας στο σχολείο. Καταλαβαίνουν όμως ότι η λέσχη δεν είναι μάθημα, αλλά μια ελεύθερη προσέγγιση ενός λογοτεχνικού κειμένου. Είναι μια ευχάριστη διαδικασία. Στη συνέχεια γίνονται όλο και πιο θετικά. Ο στόχος είναι να αποκτήσουν μια ουσιαστική σχέση με το βιβλίο, που θα τους συνοδεύσει σε όλη τους τη ζωή. Είναι δύσκολο, αλλά όχι ακατόρθωτο».
«Υπήρχαν παιδιά που δεν ήθελαν να ακούσουν για βιβλία και μέσω τέτοιου είδους δραστηριοτήτων έχουν αρχίσει και διαβάζουν, να έρχονται στη Βιβλιοθήκη. Έρχονται σε προγράμματα της Βιβλιοθήκης με το σχολείο τους και τα βλέπουμε να επιστρέφουν μόνα τους και είναι πάρα πολύ ενθαρρυντικό, μας κάνει πολύ χαρούμενους»
Λίγο πριν το τέλος της συζήτησής μας, αναρωτιέμαι αν τελικά αληθεύει αυτό που πιστεύει αρκετός κόσμος σήμερα, ότι τα παιδιά στις μέρες μας είναι πιο σκληρά από ό,τι παλιότερα. Κατά πόσο ισχύει κάτι τέτοιο; «Δεν ξέρω αν μπορούμε να το γενικοποιήσουμε», απαντά η κ. Κολλάτου. «Σίγουρα τα παιδιά που εμπλέκονται σε περιστατικά βίας είναι περισσότερο σκληρά, αλλά δεν φταίνε τα ίδια. Τα παιδιά σήμερα ζουν σε έναν διαφορετικό κόσμο. Δεν μπορώ όμως να πω μετά βεβαιότητος ότι είναι γενικά πιο σκληρά, είναι κάπως απόλυτο. Διαπιστώνουμε ότι πάντα υπάρχει ένας κρυμμένος θησαυρός στην καρδιά των παιδιών κι αυτό τον θησαυρό οφείλουμε να ανακαλύψουμε και να αναδείξουμε. Θέλω πάντα να βλέπω την καλή πλευρά. Ειδικά στα παιδιά, πρέπει να βγάζουμε το καλό από μέσα τους. Πιστεύω το ίδιο και η πλειονότητα των εκπαιδευτικών».
«Αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι πρέπει να είμαστε δίπλα στους εφήβους, ο καθένας από το πόστο του, εκπαιδευτικοί, γονείς», σχολιάζει η κ. Κολλάτου σαν γενικό συμπέρασμα. «Κι εσείς οι δημοσιογράφοι», προσθέτει. «Πρέπει να τα στηρίζουμε με κάθε τρόπο, να τα ακούμε, γιατί πάντα κάτι καλό έχουν να μας πουν και θα επαναλάβω αυτό που είπα και νομίζω ότι θα πρέπει να το υιοθετούμε σε όλες μας τις σχέσεις, πάντα να βλέπουμε την καλή πλευρά των ανθρώπων».
Ελάτε στην ομάδα μας στο viber για να ενημερώνεστε πρώτοι για τις σημαντικότερες ειδήσεις
