Θανατηφόρα πτώση δέντρου στο Ηράκλειο: Υπάρχουν στη Λάρισα επικίνδυνα δέντρα;

Η εικόνα της πτώσης ενός δέντρου πάνω σε έναν άνθρωπο που δυστυχώς έχασε τη ζωή του στο Ηράκλειο της Κρήτης έκανε το γύρο του κόσμου, ως μία από τις πλέον σπάνιες και τραγικές ειδήσεις. Πόσο σπάνιο όμως είναι το συγκεκριμένο φαινόμενο της πτώσης ενός δένδρου σε ένα αστικό περιβάλλον; Υπάρχουν αντίστοιχες περιπτώσεις στη Λάρισα, στις οποίες η πολιτεία οφείλει να εστιάσει την προσοχή της;

Ο Λαρισαίος Δημήτριος Γ. Νατσιόπουλος Msc, Εργαστηριακό Διδακτικό Προσωπικό στο Εργαστήριο Διαχείρισης Φυτοϋγείας – Τμήμα Γεωπονίας Αγροτεχνολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας κρούει τον κώδωνα του κινδύνου και εξηγεί:

«Στα αστικά περιβάλλοντα παρόλο που γίνονται πολλές προσπάθειες ανάπτυξης του πράσινου, τα στοιχεία που καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος της πόλης, είναι το τσιμέντο και η άσφαλτος. Τα δέντρα στην ουσία είναι στριμωγμένα ανάμεσα στα δύο αυτά στοιχεία, δημιουργώντας μία ασύμμετρη σχέση μεταξύ τους. Η μηχανική στήριξη των δέντρων που γίνεται από το ρίζες είναι πολύ σημαντικός παράγοντας για την ασφάλεια των κατοίκων, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια που τα ακραία καιρικά φαινόμενα εμφανίζονται πιο συχνά.

Οι συνήθης φροντίδες των δέντρων επικεντρώνονται στο υπέργειο μέρος του δέντρου (κλάδεμα) χωρίς να λαμβάνονται υπόψη το υπόγειο μέρος ριζικό σύστημα και τη σύσταση εδάφους. Τα δέντρα συνήθως φυτεύονται σε μικρές χώρους πάνω στα πεζοδρόμια που αφαιρώντας λίγες πλάκες πεζοδρομίου. Σε πολλές των περιπτώσεων το έδαφος συνήθως είναι φτωχό, συμπιεσμένο και ίσως με διάφορα οικοδομικά υλικά.

Μακροπρόθεσμα το δέντρο θα αναπτύξει φτωχό ριζικό σύστημα με αποτέλεσμα τη σταθερότητά του. Επιπλέον κατά την κατασκευή των πεζοδρομίων χρησιμοποιείται συνήθως χαλίκι το οποίο συμπιέζεται έτσι ώστε ο αερισμός και η υδατική διαπερατότητα του εδάφους να μειώνεται δραστικά, με αποτέλεσμα τη μειωμένη ανάπτυξη του ριζικού συστήματος. Ο όγκος του ριζικού συστήματος των δέντρων συνήθως όσο και ο όγκος το υπέργειου μέρους. Με βάση αυτό το δεδομένο είναι προφανές ότι εξαιτίας διαφόρων δραστηριοτήτων, όπως έργα ύδρευσης κλπ σε πολλές περιπτώσεις σημαντικό μέρος του ριζικού συστήματος καταστρέφεται. Σε πολλές περιπτώσεις οι ρίζες έχουν υποστεί σημαντική βλάβη σε αποστάσεις από 0,5 -1,5m από τον κορμό.

Το σφράγισμα με πλάκες πεζοδρομίου γύρω από τον κορμό των δέντρων αποτελεί επίσης κακή πρακτική για δύο λόγους. Ο πρώτος είναι ότι παρεμποδίζεται μηχανικά από την αντίσταση των υλικών των πεζοδρομίων η φυσιολογική κατά πλάτος ανάπτυξη του κορμού, καθιστώντας το λιγότερο ανθεκτικό σε σχέση με το μέγεθός του και ευάλωτο σε ακραίες καιρικές συνθήκες. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι στο σημείο επαφής του κορμού με το πεζοδρόμιο δημιουργούνται πληγές, οι οποίες αποτελούν πύλες εισόδου διαφόρων παθογόνων που προκαλούν σηψιριζίες και έλκη κορμών όπως Phytophthora, Botryosphaera, Sphaeropsis, Armillaria και Cytospora. Πολλές φορές τα παραπάνω, η μηχανική ζημιά και ασθένειες συνυπάρχουν με αποτέλεσμα τα δέντρα να καθίστανται ευάλωτα ακόμα και σε μη ακραίες καιρικές συνθήκες.

Στη πόλη μας δυστυχώς υπάρχουν πολλές περιπτώσεις που τα δέντρα προσπαθούν να αναπτυχθούν σε δύσκολες συνθήκες. Υπάρχουν δέντρα που σταμάτησαν εδώ και χρόνια να αναπτύσσονται αλλά και πολλά που “ασφυκτιούν” ανάμεσα στο τσιμέντο και στις πλάκες (εικ 1).

Εικόνα 1. Μηχανική αντίσταση των μαρμάρων στο λαιμό του δέντρου

Μία εύκολη σχετικά λύση δεδομένου της στενότητας των περισσότερων πεζοδρομίων θα ήταν η αφαίρεση πλακιδίων σε σχήμα ορθογωνίου παραλληλόγραμμου (εικ. 2). Με αυτό τον τρόπο η ρίζα θα αναπτύσσεται καλύτερα προσδίδοντας καλύτερη στήριξη στο δέντρο. Επιπλέον αυξάνεται η δυνατότητα απορρόφησης νερού των βροχοπτώσεων εμπλουτίζοντας τον υδροφόρο ορίζοντα και ταυτόχρονα μειώνονται σε κάποιο ποσοστό τα φαινόμενα της πλημμύρας σε περιπτώσεις έντονης καταιγίδας, εξαιτίας της εν δυνάμει μεγαλύτερης επιφάνειας απορρόφησης εντός του αστικού ιστού.

Εικόνα 2. Βελτίωση των συνθηκών ανάπτυξης του ριζικού συστήματος των δέντρων.