Το χωριό της Λάρισας που έκανε τον πρώτο συνεταιρισμό σε όλο τον κόσμο! (φωτο)

Το χωριό είναι χτισμένο στη βορειοδυτική πλευρά του Κισσάβου (δεύτερη ονομασία Όσσα) σε υψόμετρο 400 μέτρων. Αν ανηφορίζεις από Αθήνα προς Θεσσαλονίκη, θα συναντήσεις τα Αμπελάκια λίγο πριν την Κοιλάδα των Τεμπών. Τα Αμπελάκια βρίσκονται στο Νομό Λάρισας, απέχουν 32 χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα του Νομού και ανήκουν στο δήμο Τεμπών.

Η ονομασία του χωριού φαίνεται πως προήλθε είτε από τα πολλά αμπέλια που υπήρχαν στην περιοχή είτε από το γεγονός πως το χωριό βρισκόταν ανάμεσα σε δύο λάκκους (Αμφιλάκκια) και με το πέρασμα των χρόνων, η ονομασία αυτή πήρε τη μορφή του ονόματος , που γνωρίζουμε σήμερα.

Από το χωριό μπορεί κανείς να δει από ψηλά τη θέα του θεσσαλικού κάμπου και να αγναντέψει προς την Κοιλάδα των Τεμπών. Ο επισκέπτης με την είσοδό του στον παραδοσιακό αυτό οικισμό μαγεύεται από τα γραφικά πλακόστρωτα καλντερίμια, που οδηγούν στην πλατεία του χωριού με τα μεγάλα πλατάνια. Χαρακτηριστικά είναι και τα πετρόκτιστα σπίτια των κατοίκων με τις κεραμιδένιες στέγες. Επίσης, στο χωριό υπάρχουν 17 βρύσες, από τις οποίες έρχεται τρεχούμενο νερό από το βουνό του Κισσάβου.

Αποτελεί εξίσου χειμερινό, αλλά και καλοκαιρινό προορισμό. Στην περιοχή μπορείτε να φάτε νόστιμα κρεατικά στις ταβέρνες της και να απολαύσετε τον καφέ σας, κάτω από τα πλατάνια το καλοκαίρι ή στη θαλπωρή των τζακιών στο εσωτερικό των καταστημάτων το χειμώνα. Η πρόσβαση στο χωριό είναι εύκολη, καθώς απέχει 4 μόνο χιλιόμετρα από την Εθνική Οδό.

• Ιστορικά στοιχεία περιοχής – Αξιοθέατα

Δεν έχει εξακριβωθεί η ακριβής χρονολογία ίδρυσης του οικισμού. Γνωρίζουμε όμως ότι γνώρισε μεγάλη άνθηση λόγω της δημιουργίας του πρώτου συνεταιρισμού στον κόσμο. Ο συνεταιρισμός «Κοινή Συντροφία» εξήγαγε νήματα και πραγματοποιούσε εμπόριο κόκκινων νημάτων, χρωματισμένων με ανεξίτηλη βαφή που παραγόταν από τις ρίζες του φυτού «ριζάρι». Σήμερα στην περιοχή, διασώζονται αρκετά αρχοντικά, από τα οποία, το πιο αξιόλογο και ευρύτερα γνωστό είναι το αρχοντικό Σβαρτς, το οποίο ανήκε στο Γεώργιο Μαύρο (Σβαρτς), πρόεδρο του συνεταιρισμού που είχε δημιουργηθεί. Το προσωνύμιο Σβαρτς, που σημαίνει μαύρος στη γερμανική γλώσσα, του αποδόθηκε από Γερμανούς εμπόρους με τους οποίους συνεργαζόταν. Άρχισε να χτίζεται το 1787 και χρησιμοποιήθηκε ως κατοικία του ίδιου, αλλά και ως έδρα του συνεταιρισμού. Το αρχοντικό αυτό λειτουργεί πλέον σαν μουσείο, το οποίο δέχεται καθημερινά αρκετούς επισκέπτες. Στην παρούσα φάση, δεν είναι όμως επισκέψιμο λόγω εργασιών συντήρησής του, που αναμένεται να περατωθούν στα τέλη του 2023.

Επισκέψιμο παραμένει όμως καθημερινά το Λαογραφικό Μουσείο της περιοχής, που ιδρύθηκε το 2001 και έχει ως σκοπό τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς του χωριού. Στο μουσείο μπορεί να δει κανείς διάφορα σκεύη και παραδοσιακές φορεσιές.

• Εορτή Παναγίας Αμπελακιώτισσας και εκκλησίες της περιοχής

Σύμφωνα με την παράδοση, στα Αμπελάκια υπήρχε εκκλησία προς τιμήν της Παναγίας. Όταν λεηλάτησαν οι Τούρκοι τα Αμπελάκια, πέταξαν τις εικόνες της εκκλησίας στον Πηνειό ποταμό. Η εικόνα της Παναγίας όμως βρέθηκε την επόμενη ημέρα στην εκκλησία στο σημείο που ήταν τοποθετημένη. Οι Τούρκοι οργισμένοι από το γεγονός πέταξαν την εικόνα για δεύτερη φορά στον ποταμό. Στη συνέχεια αυτή βρέθηκε και πάλι μέσα στον Ιερό Ναό στη θέση της. Τότε όμως οι Τούρκοι, την πέταξαν ξανά στον Πηνειό και έβαλαν φωτιά στην εκκλησία, ώστε να μην υπάρχει θέση για την εικόνα να επιστρέψει. Λίγα χρόνια αργότερα και ανήμερα του Δεκαπενταύγουστου, η εικόνα βρέθηκε στα κλαδιά μιας βελανιδιάς, από ένα βοσκό σε ένα χωριό της ορεινής Ναυπακτίας, την Κοζίτσα (σημερινή ονομασία : Αμπελακιώτισσα). Σύντομα έμαθαν το περιστατικό και οι Αμπελακιώτες, μερικοί από τους οποίους ταξίδεψαν ως εκεί και αναγνώρισαν την εικόνα της Παναγίας τους.

Πιστό αντίγραφο της εικόνας υπάρχει σήμερα στον Ιερό Ναο Αγίας Παρασκευής στα Αμπελάκια. Η εορτή της Παναγίας Αμπελακιώτισσας είναι κινητή και πραγματοποιείται κάθε Οκτώβριο, συνήθως την πρώτη Κυριακή μετά την ολοκλήρωση της συγκομιδής του κάστανου, όπου ευλογείται ο καρπός που μοιράζεται στους πιστούς.

Επιπλέον, αξίζει να επισκεφθείτε τον Ιερό Ναό του Αγίου Αθανασίου και να θαυμάσετε από κοντά το ξυλόγλυπτο τέμπλο του.

Πολιούχος της περιοχής είναι ο Άγιος Γεώργιος, ο οποίος τιμάται στις 3 Νοεμβρίου, ανήμερα της ανακομιδής λειψάνων του. Όπως έμαθα σε πρόσφατη επίσκεψή μου στα Αμπελάκια, η παράδοση θέλει τον Άγιο Γεώργιο να σώζει τους κατοίκους του χωριού, καθώς εμφανίστηκε στο όνειρο Τούρκου αξιωματούχου, λέγοντάς του πως θα πάθει μεγάλη συμφορά αν δεν εγκαταλείψει μέχρι τα ξημερώματα την περιοχή. Για το λόγο αυτό, έφυγε άμεσα από την περιοχή με τα στρατεύματά του.

Extra Info:

• Στα Αμπελάκια πραγματοποιήθηκαν, πρόσφατα, γυρίσματα της σειράς «Κόκκινο Ποτάμι».

• Δοκιμάστε τοπικά προϊόντα (γλυκά του κουταλιού, μέλι, κάστανα).

• Τον Οκτώβριο του 2022 πραγματοποιήθηκε για τέταρτη φορά η γιορτή κάστανου.

• Στην περιοχή στεγάζεται μουσείο της πολεμικής περιόδου ’40-’49.

• Πληροφορίες που αφορούν θρύλους και παραδόσεις της περιοχής μπορείτε να βρείτε στα μουσεία των Αμπελακίων.

• Αφήστε το αυτοκίνητό σας στην είσοδο του χωριού και περπατήστε στα καλντερίμια του μέχρι να φτάσετε στην πλατεία.

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο

Αμπελάκια Λάρισας. Ανακτήθηκε από el.wikipedia.org, τελευταία πρόσβαση 25/1/2023  (Πληροφορίες ονομασίας περιοχής)

Πηγή: maxmag.gr (Άννα Μαρία Καραμούζα)