Η πολυετής εμπειρία του ως Διευθυντής χορωδιακών συνόλων, το βάθος των μουσικών του σπουδών, οι συνεργασίες του με κορυφαίους Έλληνες συνθέτες, μεταξύ των οποίων ο Μίκης Θεοδωράκης και Μάνος Χατζιδάκις, τον κατατάσσουν με βεβαιότητα ανάμεσα στους κορυφαίους μαέστρους της Ελλάδας.
Ο Δημήτρης Καρβούνης μιλάει στο onlarissa.gr, λίγες ώρες πριν την παρουσίαση του μουσικού αφιερώματος προς τιμήν του Μίκη Θεοδωράκη, στο Κηποθέατρο Αλκαζάρ.
Συνέντευξη στην Κατερίνα Δημηνίκου
Γεννηθήκατε στην Τσαριτσάνη.
Ναι και την αγαπώ ιδιαίτερα.
Ποια ήταν η πρώτη σας επαφή με τη μουσική;
Η πρώτη μου επαφή με τη μουσική ήταν τα ακούσματα απ’ τα ραδιόφωνα της εποχής και το “JukeBox” που υπήρχε στην πλατεία της Τσαριτσάνης.
Πώς οδηγηθήκατε να σπουδάσετε μουσική;
Ήταν συνδυασμός παραγόντων: Έψελνα στην εκκλησία του χωριού μου από πολύ μικρή ηλικία. Στο χωριό έρχονταν κάθε χρόνο την Κυριακή της Ορθοδοξίας η Ανδρική χορωδία του Μουσικού Συλλόγου Λάρισας με το Θανάση Βαλακώστα. Ήταν το πρώτο πολυφωνικό άκουσμα που με μάγεψε. Καταλυτικός παράγοντας όμως ήταν η γνωριμία μου με τον Γιάννη Τσανακά.
Προσωπικός σας ευεργέτης λοιπόν ο κ. Τσανακάς.
Βέβαια. Οι μουσικοί μέντορές μου ήταν δύο: Ο πρώτος ήταν ο Γιάννης Τσανακάς, ο οποίος συνέβαλε στο να οδηγηθώ να σπουδάσω μουσική στο Ωδείο της Λάρισας και μετά την αποφοίτηση μου να δώσω εξετάσεις στο Υπουργείο Παιδείας, στις οποίες πέρασα με πολύ καλή σειρά και διορίστηκα ως καθηγητής μουσικής στο 6ο Γυμνάσιο Λάρισας για 32 χρόνια.
Οι γονείς σας δέχτηκαν εύκολα την απόφασή σας να σπουδάσετε μουσική;
Καθόλου εύκολα.
Το φοβόντουσαν.
Ναι. Δεν ήξεραν τι σημαίνει να είσαι μουσικός. Ίσως το είχαν συνδέσει με κέντρα, πανηγύρια, γάμους κλπ. Ωστόσο κάποια στιγμή, έκανα την επανάστασή μου, πήρα και αναβολή από το στρατό για να μπορέσω να σπουδάσω και σε σύντομο χρονικό διάστημα πήρα το πτυχίο μου στο ΔΩΛ. Όλα αυτά με την πολύτιμη βοήθεια του Τσανακά, ο οποίος μου έκανε και μαθήματα, χωρίς αμοιβή.
Ο δεύτερος ευεργέτης;
Ο Αντώνης Κοντογεωργίου. Ο Διευθυντής χορωδίας της ΕΡΤ, με τον οποίο μαθήτευσα και ο οποίος μου άνοιξε νέους ορίζοντες στη χορωδιακή μουσική. Πολύ σύντομα, γίναμε και αδελφικοί φίλοι. Όταν τον συνάντησα πρώτη σ’ ένα χορωδιακό φεστιβάλ στα Τρίκαλα, το 1983, όπου διηύθυνε τη χορωδία της ΕΡΤ, αποφάσισα, ότι πρέπει να μαθητεύσω κοντά του, καθώς θεώρησα ότι ήταν ο καλύτερος στο χώρο της χορωδιακής μουσικής. Και είμαι τυχερός γιατί με δέχτηκε για μαθητή του.
Πότε διευθύνατε για πρώτη φορά χορωδιακό σύνολο;
Επίσημα, το 1981 όταν ο Τσανακάς μου πρότεινε να αναλάβω την παιδική χορωδία του Δημοτικού Ωδείου Λάρισας (ΔΩΛ).
Αυτή ήταν η πρώτη επίσημη χορωδία που διευθύνατε;
Ναι. Η παιδική χορωδία του ΔΩΛ, την οποία και διηύθυνα επί 40 χρόνια. Σε πιο ερασιτεχνικό επίπεδο, πριν αναλάβω την παιδική χορωδία του ΔΩΛ, η πρώτη μου απόπειρα να διευθύνω χορωδία ήταν στο χωριό μου, τον καιρό που σπούδαζα, όπου είχα συγκροτήσει μια παιδική χορωδία.
Ποιο μουσικό στοιχείο σας άρεσε;
Το πολυφωνικό άκουσμα. Η διάχυση του ήχου μέσα από πολλές φωνές.
Όταν διευθύνετε ένα χορωδιακό σύνολο, ποιο είναι το κύριο συναίσθημα που βιώνετε;
Το κύριο μέλημα ενός μαέστρου είναι να καταφέρει να μεταφέρει το πνεύμα του συνθέτη. Αυτό προϋποθέτει καταρχήν ότι ο μαέστρος έχει μελετήσει και κατανοήσει το έργο του, ώστε να μπορέσει να περάσει το αντίστοιχο συναίσθημα πρώτα στους χορωδούς και μετά στο κοινό. Ο Κοντογεωργίου έλεγε ότι «Εμείς – όλοι οι συμμετέχοντες σε ένα χορωδιακό σύνολο – είμαστε όπως οι ηθοποιοί, αλλά πολύ πιο δύσκολα, καθώς αλλάζουμε ρόλο κάθε τρία, περίπου, λεπτά.»
Τι σημαίνει «κατανοώ τον στιχουργό και τον συνθέτη ενός τραγουδιού» ως μαέστρος;
Σημαίνει ότι αντιλαμβάνεσαι τα νοήματα του στιχουργού και τον τρόπο με τον οποίο τα νοήματα δένουν με τη μουσική που έχει γράψει ο συνθέτης.
Με βάση ποια κριτήρια κρίνεται ένα χορωδιακό σύνολο;
Την τεχνική και την εκφραστική αρτιότητά του.
Ικανοποιημένος μαέστρος σημαίνει καλό χορωδιακό σύνολο;
Θα έλεγα ναι. Σημαίνει ότι το μουσικό σύνολο, τεχνικά και εκφραστικά έκανε αυτά που έπρεπε. Το τέλειο βέβαια δεν το αγγίζουμε ποτέ! Τέλεια μπορεί να ήταν μόνο η Φιλαρμονική του Βερολίνου με τον Φον Κάραγιαν.
Με αυτούς τους όρους, στην Ελλάδα ποια θεωρείτε καλά χορωδιακά σύνολα;
Πρώτα και κύρια η χορωδία της ΕΡΤ, η οποία είναι επαγγελματική. Πέρα απ’ αυτή, υπάρχουν πολλές και πολύ καλές χορωδίες στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, την Πάτρα, το Βόλο, την Πρέβεζα κ.α. Φυσικά στις καλές χορωδίες συγκαταλέγονται και οι χορωδίες του ΔΩΛ.
Η παιδική χορωδία, ποιο ηλικιακό εύρος αφορά;
Από 8 περίπου ετών έως την ενηλικίωση.
Πώς μπορεί να καταλάβει ένας γονιός ή ένα παιδί ότι μπορεί το παιδί να συμμετέχει σε ένα χορωδιακό σύνολο;
Ας έρθει το παιδί στο Ωδείο, και θα του πει ο μαέστρος της χορωδίας, αν έχει τα κατάλληλα προσόντα για να συμμετέχει.
Υπάρχει ηλικία κατάλληλη για να ξεκινήσει ένα παιδί να συμμετέχει σε μια χορωδία;
Βεβαίως. Γι’ αυτό πολλές παιδικές χορωδίες έχουν και φυτώριο, στα οποίο ξεκινάνε τα παιδιά από την ηλικία των 5 και 6 ετών.
Για να γίνει κάποιος -παιδί ή ενήλικος- μέλος ενός χορωδιακού συνόλου, πρέπει να έχει προηγούμενες μουσικές γνώσεις;
Όσες περισσότερες μουσικές γνώσεις έχει, τόσο καλύτερο γίνεται το χορωδιακό σύνολο. Στην παιδική χορωδία που διηύθυνα τόσα χρόνια, το κύριο κριτήριο επιλογής ήταν να είναι σπουδαστές του Ωδείου. Το ίδιο ισχύει και στη Μικτή χορωδία στην οποία τα περισσότερα μέλη της έχουν πολύ καλή μουσική κατάρτιση. Στον αντίποδα, υπάρχουν και χορωδίες που μπορεί να μην έχουν υψηλούς στόχους, να μην προάγουν την Τέχνη, αλλά επιτελούν σημαντικό κοινωνικό έργο π.χ. χορωδίες ΚΑΠΗ κ.α.
Το μουσικό σύνολο «ΕΝΩΔΕΙΑ» πώς προέκυψε;
Η «ΕΝΩΔΕΙΑ» ήταν μια δική μου πρωτοβουλία. Ξεκίνησε και συνεχίζει με το σκεπτικό ότι είναι ένα ορχηστρικό σύνολο που αποτελείται από πολύ καλούς μουσικούς που είναι όλοι φίλοι. Είναι ένα σύνολο φίλων.
Συνοδεύει ως ορχηστρικό σύνολο τη χορωδία σας;
Ναι. Έχει όμως και αυτόνομη παρουσία. Παίζει αποκλειστικά τραγούδια Ελλήνων συνθετών και κυρίως επικεντρώνεται στους συνθέτες: Μίκη Θεοδωράκη, Μάνο Χατζιδάκι, Σταύρο Ξαρχάκο, Ελένη Καραΐνδρου, Νίκο Κυπουργό, Θάνο Μικρούτσικο.
Μπορείτε να μας αναφέρετε κάποιους από τους σημαντικούς συνθέτες με τους οποίους έχετε συνεργαστεί;
Ο πρώτος ήταν ο Μίκης Θεοδωράκης, με τον οποίο αναπτύξαμε πολύχρονη συνεργασία αλλά και προσωπική σχέση, διάρκειας 25 ετών, με πολλές συμμετοχές της χορωδίας μας σε συναυλίες του.
Οι εντυπώσεις σας από τη συνεργασία με τον Μίκη Θεοδωράκη;
Θα πω απλά ότι η συνεργασία μου με τον Μίκη, με καθόρισε σε μεγάλο βαθμό ως μουσικό και ως άνθρωπο. Η σχέση μας εκτός από επαγγελματική ήταν και προσωπική. Μου έκανε την τιμή να με καλέσει πολλές φορές στο σπίτι του και συνομιλούσαμε επί ώρες.
Μιλούσατε για θέματα που αφορούν τη μουσική;
Για τα πάντα. Ήταν μεγάλο σχολείο για μένα.
Ήταν σημαντικές αυτές οι συναντήσεις για εσάς;
Οπωσδήποτε. Θα σου μεταφέρω μια από τις στιχομυθίες που είχαμε στις συναντήσεις μας. Με το χαρακτηριστικό του ύφος, μου είπε: «Παιδί μου….Το χειρότερο πράγμα στον άνθρωπο είναι η εξουσία. Η εξουσία κάνει τον άνθρωπο ζώο…». Εγώ τότε τον ρώτησα: «Κι εμείς οι Μαέστροι δεν ασκούμε εξουσία στους άλλους;» Και η απάντησή του ήταν: «Αυτό ίσως είναι το μοναδικό που γίνεται επ’ αγαθώ!». Εννοούσε ότι η δική μας η εξουσία, των μαέστρων, γίνεται για να παράγει ωραία μουσική.
Πότε ήταν η τελευταία φορά που βρεθήκατε;
Λίγους μήνες πριν ξεσπάσει η πανδημία.
Άλλες σημαντικές σας συνεργασίες με συνθέτες;
Κατ’ αρχήν με το Μάνο Χατζιδάκι. Επίσης με τον Νίκο Κυπουργό, ο οποίος γράφει κυρίως μουσική για κινηματογράφο και θέατρο. Επίσης έχω συνεργαστεί με τον Λουκά Καρυτινό, στην «Εποχή της Μελισσάνθης» στο Μέγαρο Μουσικής, το 2002. Πάρα πολλές φορές με τον Άκη Μπαλτά και φυσικά με τον Αντώνη Κοντογεωργίου, Επίσης έχουμε και μια συνεργασία με τον Σταύρο Ξαρχάκο το 1991. Βέβαια, είχα πολύ καλή σχέση και συνεργασία και με το Θάνο Μικρούτσικο.
Με τον Θάνο Μικρούτσικο συναντηθήκατε μουσικά;
Την περίοδο που ήταν Διευθυντής στο Μέγαρο Μουσικής της Αθήνας κάλεσε την παιδική χορωδία του ΔΩΛ, στο πλαίσιο ενός αφιερώματος που είχε οργανώσει, με τίτλο «Φωνές του κόσμου». Κατά κάποιο τρόπο, εμείς τότε ήμασταν η ελληνική «εκπροσώπηση» καθώς όλα τα άλλα χορωδιακά σύνολα ήταν από το εξωτερικό. Στα πλαίσια αυτού του αφιερώματος δώσαμε τρεις πολύ ωραίες συναυλίες την ίδια μέρα. Αυτές οι συναυλίες είναι, σε επίπεδο συναυλιών, ίσως ό,τι καλύτερο έχω κάνει στην πορεία μου ως Διευθυντής χορωδίας.
Έχετε συνεργαστεί και με τον Μάνο Χατζιδάκι.
Ναι. Η συνεργασία μου με τον Χατζιδάκι ήταν πολύ μικρότερης έκτασης σε σχέση με αυτή που είχα με τον Μίκη Θεοδωράκη, καθώς και ο ίδιος δεν έκανε τόσες πολλές συναυλίες. Ωστόσο μιλούσαμε αρκετά συχνά. Επίσης μεγάλο σχολείο. Μάλιστα, την πρώτη φορά που ήθελε να ακούσει τη χορωδία μας γιατί τον ενδιέφερε να τη χρησιμοποιήσει σε κάποια έργα του, ήρθε στη Λάρισα, στο 2οχορωδιακό φεστιβάλ που τότε γινόταν στο Κηποθέατρο. Έμεινε τότε τέσσερις μέρες εδώ. Ήμασταν όλες τις μέρες με τον Κώστα τον Τσιάνο μαζί του και ρουφούσαμε κάθε του λέξη.
Η μουσική παράσταση – αφιέρωμα στον Μίκη Θεοδωράκη είναι δική σας σύλληψη;
Ήταν δική μου πρόταση να γίνει κάτι, για να τιμήσουμε τον Μίκη Θεοδωράκη, που έγινε αμέσως αποδεκτή απ’ τον αντιδήμαρχο κ. Πάνο Σάπκα.
Ποια τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη έχετε επιλέξει;
Ο Θεοδωράκης ήταν ένας πολυσχιδής συνθέτης. Έχει γράψει Συμφωνική Μουσική, Μουσική Δωματίου, Μουσική για το Θέατρο και τον Κινηματογράφο, Θρησκευτική Μουσική και φυσικά γύρω στα 1000 τραγούδια. Σ’ αυτή την παράσταση θα παρουσιάσουμε κυρίως λυρικά του τραγούδια.
Κύριε Καρβούνη σας ευχαριστώ πολύ! Καλή επιτυχία για την Κυριακή!
Το μουσικό αφιέρωμα στον Μίκη Θεοδωράκη θα παρουσιαστεί στο Κηποθέατρο Αλκαζάρ την Κυριακή 11 Σεπτεμβρίου στις 20.30.
Ελάτε στην ομάδα μας στο viber για να ενημερώνεστε πρώτοι για τις σημαντικότερες ειδήσεις
